Hướng dẫn cách khò hàn linh kiện đúng kỹ thuật và an toàn tuyệt đối

Trong lĩnh vực điện - điện tử, khò hàn linh kiện là một trong những kỹ thuật quan trọng quyết định đến chất lượng và độ bền của mạch. Chỉ cần một thao tác thực hiện không chuẩn chỉ cũng sẽ khiến cho linh kiện bị hư hỏng, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn trong quá trình sử dụng thiết bị điện. Vì thế ngay trong bài viết này THB Việt Nam xin được chia sẻ cách khò hàn linh kiện đúng kỹ thuật, tạo ra những mối hàn bền đẹp và có tính thẩm mỹ cao. 

Những dụng cụ cần chuẩn bị để khò hàn linh kiện 

Khò hàn linh kiện là quá trình sử dụng máy hàn khò để làm nóng chảy thiếc hàn, giúp gắn linh kiện điện tử lên bảng mạch (PCB) một cách chắc chắn, đảm bảo độ bền, tính thẩm mỹ và khả năng dẫn điện tốt. Phương pháp này thường ứng dụng trên các linh kiện dán (SMD) có kích thước nhỏ, chân mảnh hoặc những vị trí khó thao tác bằng đầu hàn thông thường. 

Để quá trình khó hàn linh kiện diễn ra nhanh chóng và đạt hiệu quả tốt nhất, bạn nên chuẩn bị đầy đủ một số dụng cụ cần thiết như:

• Mỏ hàn khò hoặc máy hàn khò: lựa chọn model có công suất phù hợp (thường là 20-60W cho mỏ hàn), đầu mũi hàn nhỏ để dễ dàng thao tác với các linh kiện dán, linh kiện nhiều chân như IC. 
• Thiếc hàn (chì hàn): nên chọn loại dây nhỏ, có lõi nhựa thông bên trong để mối hàn bám chắc hơn. 
• Nhựa thông (chất trợ hàn): có nhiệm vụ giúp làm sạch bề mặt kim loại, chống oxy hóa và tăng khả năng bám dính của thiếc. 
• Nhíp gắp linh kiện: lựa chọn loại nhíp chống tĩnh điện (ESD) để gắp và giữ linh kiện chính xác, đặc biệt là khi làm việc với các linh kiện dán nhỏ. 
• Dây hút chì: có tác dụng hút bỏ lượng chì hàn thừa trong trường hợp cần phải sửa chữa mối hàn. 
• Cồn isopropyl, bàn chải nhỏ và miếng xốp ẩm: được dùng để làm sạch bảng mạch và mũi hàn. 
• Kính lúp hoặc kính hiển vi: được dùng để quan sát rõ các linh kiện siêu nhỏ, đảm bảo hàn đúng vị trí. 
• Giá đỡ mỏ hàn: giữ mỏ hàn khi còn nóng, đảm bảo an toàn cho người sử dụng. 
• Dụng cụ bảo hộ: trang bị đầy đủ kính, gang tay, khẩu trang để bảo vệ bản thân trong suốt quá trình làm việc. 

Xem thêm: Hướng dẫn cách hàn linh kiện dán bền và đẹp theo thời gian 

Hướng dẫn cách khò hàn linh kiện đúng kỹ thuật

Nắm vững quy trình khò hàn linh kiện sẽ giúp thao tác dễ dàng - nhanh chóng, đảm bảo chất lượng mối hàn bền đẹp, tăng độ bền thiết bị cũng như tính an toàn khi làm việc. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cách khò hàn linh kiện đúng kỹ thuật mà bạn có thể tham khảo thực hiện ngay:

Bước 1: Chuẩn bị và làm sạch

Trước tiên cần phải sử dụng cồn isopropyl (IPA) hoặc chổi mềm để vệ sinh thật kỹ bề mặt bo mạch cũng như chân linh kiện. Việc này sẽ giúp loại bỏ bụi bẩn, dầu mỡ hoặc cặn chì cũ bám dính làm ảnh hưởng đến chất lượng mối hàn. 

Sau có quét một lớp nhựa thông mỏng lên vị trí bảng mạch cần hàn để giúp thiếc nóng chảy đều hơn, tăng khả năng dẫn nhiệt giúp mối hàn sáng, bóng và chắc chắn hơn. 

Bước 2: Gắp và đặt linh kiện

Tiếp theo hãy sử dụng nhíp chuyên dụng hoặc kẹp hút chân không để gắp linh kiện cũ ra khỏi bo mạch. Trong quá trình này nên giữ chắc tay, khò đều quanh linh kiện để thiếc tan chảy đều, tránh làm bong tróc lớp mạch in. 

Sau đó tiến hành gắp linh kiện mới và đặt đúng vào vị trí trên bảng mạch, đảm bảo chân linh kiện thẳng hàng với pad hàn trên bo mạch. 

Bước 3: Tiến hành khò và hàn

Kết nối mỏ hàn khò hoặc máy hàn khò với nguồn điện ổn định và điều chỉnh nhiệt độ phù hợp với từng loại linh kiện (với linh kiện dán và IC, nhiệt độ nên trong khoảng 240-260 °C, còn linh kiện rời thì khoảng 260°C. Đồng thời điều chỉnh luồng gió ở mức 4-7 để đảm bảo lượng nhiệt tỏa ra vừa đủ, không làm cháy mạch hay xô lệch vị trí của linh kiện.

Di chuyển đầu khò theo chuyển động tròn đều quanh linh kiện, từ ngoài vào trong để hơi nóng có thể lan tỏa đều. Lưu ý không nên để máy khò cố định tại một vị trí quá lâu vì sẽ làm chảy nhựa, cháy linh kiện hoặc làm bong lớp đồng trên bo mạch cần hàn. 

Để vài giây cho thiếc bắt đầu tan chảy, tạo ra mối hàn gắn chặt linh kiện với bảng mạch. Trong trường hợp thấy chì vẫn đục hoặc chưa lan đều thì tiếp tục khò thêm vài giây nữa cho đến khi thấy chân linh kiện đã được bao phù hoàn toàn. 

Bước 4: Hoàn thành và kiểm tra mối hàn

Sau khi kiểm tra và nhận thấy mối hàn đã bóng mịn, phản chiếu ánh sáng đều thì tiến hành vệ sinh khu vực xung quanh mối hàn bằng cồn IPA hoặc bàn chải mềm để loại bỏ nhựa thông dư thừa. Đồng thời sẽ giúp ngăn ngừa tình trạng ẩm mốc, oxy hóa về sau. 

Tiếp theo sử dụng bút điện hoặc đồng hồ vạn năng kiểm tra thông mạch để đảm ảo tín hiệu điện thông suốt, thiết bị có khả năng làm việc bình thường.  

Xem thêm: Nguyên nhân và cách khắc phục tình trạng hàn thiếc không dính 

Một số lưu ý khi thực hiện cách khò hàn linh kiện 

Khò hàn tưởng chừng như đơn giản nhưng nếu không thực hiện đúng cách thì rất dễ xảy ra tình trạng cháy linh kiện, mối hàn xấu hoặc bo mạch bị hư hỏng. Vì thế trong quá trình hàn khò linh kiện, bạn cần phải lưu ý một số vấn đề quan trọng như sau:

• Lựa chọn mỏ hàn và máy hàn khò có công suất phù hợp, điều chỉnh nhiệt độ và lưu lượng gió ở mức vừa phải để không làm cháy linh kiện, ảnh hưởng đến chất lượng mối hàn. 
• Nên hàn khò các linh kiện có khả năng chịu nhiệt tốt trước rồi mới thực hiện tiếp đến các linh kiện nhạy cảm hơn như tụ điện, IC, bóng bán dẫn. 
• Chỉ nên giữ mũi hàn ở chân linh kiện trong khoảng 5-7 giây, nếu ít hơn sẽ không đủ thời gian để thiếc tan chảy, còn nếu lâu hơn sẽ làm cháy linh kiện, ảnh hưởng đến bảng mạch. 
• Nên sử dụng vật liệu cách nhiệt hoặc panh để che chắn các linh kiện xung quanh và cách ly các chi tiết bằng nhựa ra khỏi Mainboard.
• Nên khò hàn ở những nơi thông thoáng, có trang bị quạt hút khói để tránh tình trạng hít phải khói độc từ nhựa thông và thiếc hàn. 
• Tuyệt đối không chạm tay hoặc để các vật liệu dễ cháy ở gần mỏ hàn, nên rút phích cắm mỏ hàn ngay sau khi sử dụng để đảm bảo an toàn.

Trên đây là hướng dẫn chi tiết cách khò hàn linh kiện mà anh em có thể tham khảo và áp dụng ngay để tạo ra những mối hàn bền chắc, đẹp mịn, dẫn điện tốt. Nếu còn bất cứ bắt khoăn thắc mắc nào khác cần được giải đáp hoặc muốn tìm hiểu mua sắm mỏ hàn - máy hàn thiếc chính hãng với giá thành ưu đãi thì hãy nhanh tay liên hệ ngay với Thbvietnam.com theo số hotline: 0916610499 (Hà Nội) hoặc 0918132242 (TP Hồ Chí Minh) để được tư vấn, hỗ trợ nhanh chóng nhất.