Hướng dẫn cách hàn linh kiện dán bền và đẹp theo thời gian

Hàn linh kiện dán là một trong những công việc quen thuộc của những người làm việc trong lĩnh vực sửa chữa linh kiện điện tử, điện thoại di động…Tuy nhiên nếu thực hiện không đúng cách sẽ khiến linh kiện bị lệch, bị cháy, bị bong tróc sau một thời gian sử dụng. Vì thế ngay trong bài viết này THB Việt Nam sẽ gợi ý cách hàn linh kiện dán đúng chuẩn, đảm bảo mối hàn sáng bóng, bền chắc theo thời gian.  

Hàn linh kiện dán là như thế nào?

Hàn linh kiện dán (Surface Mount Technology – SMT) là quy trình gắn trực tiếp các linh kiện điện tử nhỏ, rất nhỏ hoặc không có chân dài lên bề mặt của bảng mạch in (PCB) bằng cách nấu chảy chất hàn. Phương pháp hàn này không chỉ giúp tối ưu không gian mà còn nâng cao độ bền cơ học và tính ổn định điện học của sản phẩm.

Quá trình hàn điện trở dán hiện đang được ứng dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp điện tử, đặc biệt là trong quá trình sản xuất, lắp ráp và sửa chữa bo mạch in (PCB) cho các thiết bị như máy tính, điện thoại di động, thiết bị gia dụng và nhiều thiết bị điện tử khác. Đây là một trong những công đoạn quan trọng để tạo ra những thiết bị điện tử thông minh, nhỏ gọn, có hiệu năng cao trong thời đại công nghệ số ngày nay. 

Những vật dụng cần chuẩn bị để hàn linh kiện dán 

Để đảm bảo quá trình làm việc diễn ra suôn sẻ, chính xác và an toàn thì trước đó bạn nên chuẩn bị đầy đủ những dụng cụ cần thiết như:

• Mỏ hàn thiếc hoặc máy hàn thiếc: nên lựa chọn model có mũi hàn nhỏ và có thể điều chỉnh được nhiệt độ và công suất thường dao động khoảng 20-60W. 
• Thiếc hàn: nên chọn loại dây nhỏ, phù hợp với loại linh kiện cần hàn. 
• Chất trợ hàn (nhựa thông): có nhiệm vụ tạo ra liên kết bền vững giữa linh kiện và bảng mạch. 
• Nhíp gắp linh kiện: hãy lựa chọn loại nhíp chống tĩnh điện (ESD) để gắp và cố định linh kiện chính xác trong quá trình hàn. 
• Dây hút chì: sử dụng để hút bỏ chì thừa trong trường hợp mối hàn bị hư hỏng. 
• Dụng cụ vệ sinh: cồn isopropyl, bàn chải nhỏ, tăm bông và miếng xốp ẩm để vệ sinh bảng mạch và mũi hàn trước và sau khi hàn. 
• Kính lúp hoặc kính hiển vi: sử dụng để quan sát rõ ràng linh kiện và mối hàn, đảm bảo độ chính xác trong quá trình làm việc. 
• Dụng cụ bảo hộ: trang bị đầy đủ khẩu trang, kính, gang tay chịu nhiệt để đảm bảo an toàn cho bản thân, tránh những sự cố không mong muốn. 

Xem thêm: Hướng dẫn hàn nối dây điện nhanh gọn và đúng kỹ thuật 

Hướng dẫn cách hàn linh kiện dán bền đẹp theo thời gian

Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ dụng cụ cần thiết, bước tiếp theo là phải nắm vững kỹ thuật hàn đúng chuẩn. Quá trình hàn linh kiện dán tưởng chừng như đơn giản nhưng lại đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo, bởi một thao tác không đúng chuẩn cũng sẽ làm mối hàn bị hư hỏng, ảnh hưởng đến cả thiết bị.  

Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cách hàn điện trở dán đúng kỹ thuật, giúp bạn dễ dàng thao tác, hạn chế lỗi sai, đảm bảo mối hàn chắc chắn, sáng bóng và có độ bền cao:

Cách hàn linh kiện dán cơ bản

Cách hàn các linh kiện dán cơ bản như tụ, trở, diode, LED…trên bo mạch thường không quá phức tạp, bạn có thể thực hiện theo các bước dưới đây:

Bước 1: Làm sạch linh kiện và bề mặt cần hàn

Làm sạch chân linh kiện và bề mặt điểm hàn là bước đầu tiên nhưng lại cực kỳ quan trọng giúp thiếc nóng chảy đều và bám dính tốt hơn, từ đó tạo nên mối hàn bền đẹp, đạt tiêu chuẩn kỹ thuật cao. 

Bạn có thể tăm bông hoặc dụng cụ nhỏ để đưa dung dịch hàn vào chân linh kiện và điểm cần hàn. Sau đó đặt mỏ hàn vào điểm đó để làm nóng và loại bỏ bụi bẩn, oxy hóa. 

Sau khi về mặt hàn đã được làm sạch thì cho một ít thiếc hàn vào để tráng mỏng chân linh kiện và điểm cần hàn, giúp công đoạn hàn về sau dễ dàng hơn. 

Bước 2: Tráng thiếc và hàn linh kiện dán

• Tiếp theo bạn dùng nhíp gắp linh kiện, đặt một đầu vào đúng vị trí cần hàn. 
• Điều chỉnh mỏ hàn đến nhiệt độ phù hợp với linh kiện (thường là 320-350 độ C) rồi chạm nhẹ mũi hàn vào điểm hàn, thêm một ít thiếc để cố định đầu đầu tiên. 
• Sau đó hàn tiếp dầu còn lại, đến khi thấy thiếc đã nóng chảy đều vào bao phủ kín chân linh kiện nghĩa là bạn đã hoàn thành mối hàn một cách đúng chuẩn. 

Hướng dẫn hàn linh kiện dán có chân lộ ra ngoài

So với các linh kiện thông thường thì việc hàn linh kiện dán có chân lộ ra ngoài đòi hỏi sự cẩn thận, tỉ mỉ hơn để đảm bảo các chân tiếp xúc chắc chắn, không bị lệch, cũng không bị hở mối hàn. Để làm được điều này, bạn nên sử dụng mũi hàn nhọn hoặc mũi hàn dẹt hay vát (với những IC có chân nhỏ và dày) và thực hiện theo các bước sau:

Bước 1: Thực hiện công đoạn làm sạch chân linh kiện và điểm hàn như vừa hướng dẫn ở trên. 

Bước 2: Tiến hành hàn linh kiện dán có chân lộ ra ngoài

• Trước tiên bạn cần định vị linh kiện thật chính xác để tránh sai lệch vị trí trong quá trình hàn bằng cách bôi một lớp dầu hàn mỏng lên các điểm hàn của IC. Lớp dầu này sẽ có nhiệm vụ cố định linh kiện đồng thời giúp thiếc lan đều hơn khi hàn. 
• Sau đó sử dụng nhíp hoặc đầu hút chân không để đưa IC vào đúng vị trí trên bo mạch. Khi đã căn chỉnh được vị trí chính xác thì tiến hành hàn cố định 2 chân chéo nhau của IC trước. Khi hàn, bạn nên lấy một ít thiếc vào đầu mỏ hàn rồi mới chấm nhẹ mỏ hàn lên điểm cần hàn.
• Sau khi 2 chân chéo của IC đã được cố định thì hãy xoay bảng mạch cho thuận tay rồi tiếp tục hàn các chân còn lại theo thứ tự, đảm bảo mối hàn bóng mịn, không chạm nhau và có thể bám chắc vào chân linh kiện. 

Cách hàn các linh kiện có chân gầm

Đối với các linh kiện có chân gầm (như IC dạng QFN, BGA, LGA,...), việc hàn thủ công bằng mỏ hàn thiếc thông thường là rất khó vì các chân tiếp xúc thường nằm ẩn dưới thân linh kiện. Do đó, bạn nên trang bị thêm máy khò nhiệt để hỗ trợ quá trình hàn diễn ra dễ dàng hơn. 

Đối với các linh kiện có ít chân gầm, bạn có thể tráng thiếc thủ công cho từng chân tương tự như đã hướng dẫn ở trên. Còn với những linh kiện có nhiều chân nhỏ, các chân sát nhau thì nên sử dụng miếng mặt nạ hàn (Stencil) để phân phối lượng kem hàn chính xác lên từng điểm tiếp xúc, giúp quá trình hàn bằng máy khò diễn ra đồng đều và đạt độ chính xác cao. 
Cách hàn linh kiện dán có chân gầm đơn giản như sau:

• Bước 1: Làm sạch IC và điểm cần hàn.
• Bước 2: Đặt miếng mặt nạ hàn lên đúng vị trí trên bo mạch, đảm bảo các lỗ trên stencil trùng khớp hoàn toàn với các pad hàn của IC. 
• Bước 3: Dùng dao gạt hoặc que phết kem hàn đều tay để kem thiếc lọt xuống các hỗ Stencil và phủ đều lên những vị trí cần hàn. 
• Bước 4: Nhẹ nhàng nhấc miếng Stencil ra ngoài, tránh để làm lem kem thiếc. 
• Bước 5: Sử dụng đầu hút chân không đặt IC vào đúng vị trí trên bảng mạch, rút đầu hút ra và dùng máy khò nhiệt để làm nóng, giúp kem thiếc chảy đều và kết dính IC chắc chắn với các điểm hàn.

Xem thêm: Cách hàn thiếc đúng chuẩn cho mối hàn bền đẹp và dẫn điện tốt

Những điều cần lưu ý khi hàn linh kiện dán 

Dưới đây là một số lưu ý quan trọng mà bất cứ kỹ thuật viên hay người mới bắt đầu này cũng nên biết để đảm bảo quá trình hàn diễn ra suôn sẻ, mối hàn đạt chất lượng cao, tăng độ bền cho linh kiện và đảm bảo an toàn cho cả người sử dụng:

• Lựa chọn mỏ hàn có đầu và có công suất phù hợp với kích thước linh kiện và vị trí cần hàn. Đừng quên điều chỉnh nhiệt độ mỏ hàn ở mức phù hợp, bởi nếu quá thấp sẽ khiến thiếc khó nóng chảy, còn nếu quá cao sẽ làm cháy bo mạch. 
• Cần phải làm sạch bo mạch và chân linh kiện để đảm bảo mối hàn bám dính tốt hơn. 
• Tiến hành tráng thiếc mũi hàn để chống oxy hóa, đồng thời tăng khả năng bám thiếc trong quá trình hàn. 
• Tuyệt đối không được chạm vào đầu mỏ hàn trong suốt quá trình làm việc vì nhiệt độ cao có thể gây bỏng nặng. 
• Hơi nhựa thông và khói thiếc trong quá trình hàn linh kiện dán có thể gây hại cho đường hô hấp. Vì thế nên hãy làm việc ở nơi thông thoáng, gần cửa sổ hoặc có quạt hút khói để đảm bảo an toàn. 
• Rút điện mỏ hàn khi không sử dụng, đồng thời tránh để mỏ hàn gần những vật liệu dễ cháy nổ hay những nơi có nguồn nhiệt cao. 

Tóm lại cách hàn linh kiện dán không quá phức tạp nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ, cẩn thận để tạo ra mối hàn chất lượng, có độ bền cao và đảm bảo cả tính thẩm mỹ. Nếu còn bất cứ băn khoăn thắc mắc nào khác cần được giải đáp hoặc có nhu cầu tìm hiểu về mỏ hàn, trạm hàn thiếc thì hãy nhanh tay liên hệ ngay với Thbvietnam.com theo số hotline: 0916610499 (Hà Nội) hoặc 0918132242 (TP Hồ Chí Minh) để được tư vấn, hỗ trợ nhanh chóng nhất.