Hướng dẫn cách hàn chì đúng kỹ thuật cho người mới bắt đầu

Hàn chì là một kỹ thuật cơ bản nhưng vô cùng quan trọng trong lĩnh vực điện - điện tử, có nhiệm vụ kết nối các linh kiện với bảng mạch, đảm bảo mạch hoạt động ổn định và bền bỉ. Tuy nhiên chắc rằng không phải ai cũng biết cách hàn chì đúng cách để tạo ra những mối hàn bền đẹp và chắc chắn. Vì thế ngay trong bài viết này THB Việt Nam sẽ hướng dẫn các bước chi tiết, giúp bạn thao tác đúng cách, đảm bảo hiệu suất và tính an toàn tuyệt đối. 

Chuẩn bị công cụ trước khi hàn chì dây điện

Dưới đây là một số công cụ cần thiết mà bạn cần chuẩn bị đầy đủ để giúp quá trình hàn chì diễn ra nhanh chóng, hiệu quả, đạt chất lượng cao và đảm bảo an toàn:

• Mỏ hàn: lựa chọn mỏ hàn chì hoặc trạm hàn chì có công suất phù hợp với nhu cầu công việc (ví dụ hàn các linh kiện điện tử nên chọn mỏ hàn công suất 30-60W, còn hàn cơ khí nên chọn công suất lớn hơn). 
• Chì hàn (hợp kim Sn-Pb): nên chọn loại chì có tỷ lệ phổ biến như 60/40 hoặc 63/37 để có mối hàn đẹp và dễ nóng chảy. 
• Nhựa thông (flux): có nhiệm vụ làm sạch bề mặt kim loại và tăng độ bám dính của chì. 
• Giá đỡ mỏ hàn: được dùng để đặt mỏ hàn khi còn nóng. 
• Miếng xốp hoặc bọt biển ẩm: được sử dụng để vệ sinh mũi mỏ hàn trong quá trình hàn chì. 
• Các dụng cụ hỗ trợ khác như: kìm, nhíp, kéo cắt dây, máy hút chì, cồn tẩy rửa, tăm bông.
• Thiết bị bảo hộ an toàn lao động cho người sử dụng: khẩu trang, găng tay chịu nhiệt, quần áo bảo hộ, kính hàn hoặc mặt nạ hàn tự động. 

>> Tham khảo ngay: Cách hàn linh kiện điện tử chuẩn, hạn chế lỗi hỏng mạch

Hướng dẫn chi tiết cách hàn chì đúng kỹ thuật

Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ cần thiết, bạn có thể bắt đầu tiến hành quá trình hàn chì dây điện. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cách hàn chì đúng kỹ thuật giúp tạo mối nối chắc chắn, dẫn điện tốt; đồng thời đảm bảo an toàn trong suốt quá trình làm việc:

Bước 1: Làm sạch bề mặt cần hàn

Đây là bước đầu tiên nhưng lại cực kỳ quan trọng, giúp chì bám chắc hơn và mối hàn sau khi hoàn thành sẽ sáng đẹp hơn. 

Cụ thể trước khi hàn, bạn nên dùng cồn isopropyl hoặc giấy nhám mịn để lau sạch bụi bẩn, dầu mỡ, lớp oxy hóa còn bám trên vật liệu, bề mặt kim loại. Nếu cần có thể cắt bỏ khoảng 1mm chân linh kiện trên bề mặt mạch. 

Bước 2: Làm nóng mỏ hàn

Cắm mỏ hàn vào nguồn điện và chờ đến khi đạt nhiệt độ tiêu chuẩn (thông thường sẽ là 350-400 độ C đối với hàn điện tử và cao hơn nữa với hàn cơ khí). 

Bạn có thể kiểm tra nhiệt độ bằng cách chạm nhẹ mũi hàn vào nhựa thông. Trong trường hợp thấy nhựa thông sủi bỏ thì chứng tỏ mỏ hàn đã đạt đủ nhiệt độ cần thiết.

Bước 3: Thiếc hóa đầu mỏ hàn

Trước khi bắt đầu quá trình hàn chì, bạn nên chấm một chút chì lên phần đầu của mỏ hàn để tạo ra một lớp phủ mỏng. 

Việc này sẽ giúp nhiệt được truyền đều và ổn định hơn trong suốt quá trình hàn, tạo mối hàn bám chặt, bền đẹp hơn. Đồng thời lớp chì này cũng đóng vai trò như một lớp bảo vệ mỏ hàn, ngăn ngừa tình trạng hao mòn hoặc bị oxy hóa khi phải tiếp xúc với không khí và nhiệt độ cao. 

Bước 4: Cố định các chi tiết cần hàn

Tiếp theo hãy sử dụng nhíp, kẹp chuyên dụng để cố định các linh kiện, dây dẫn hay tấm kim loại tại vị trí cần hàn. Việc này sẽ giúp người dùng thao tác hàn dễ dàng và chính xác hơn; đồng thời cũng hạn chế rung lắc trong quá trình hàn, tránh tình trạng làm hỏng linh kiện hay ảnh hưởng đến chất lượng mối hàn. 

Bước 5: Bắt đầu quá trình hàn chì 

Sau khi đã cố định linh kiện, bạn hãy đặt mỏ hàn sao cho tiếp xúc đồng thời với bề mặt hàn và chân linh kiện, giữ trong vài giây để nhiệt truyền đều sang cả 2 bên. Việc này sẽ giúp chì dễ dàng tan chảy và bám chắc hơn, tạo ra mối hàn bền và đẹp hơn. 

Khi bề mặt đã đủ nóng thì nhẹ nhàng đưa dây chì hàn vào điểm tiếp xúc cho cho nhiệt từ mỏ hàn làm chì tan chảy và lan đều xung quanh mối hàn. Đến khi lượng chì đã đủ thì rút dây chì ra trước rồi nhấc mỏ hàn lên.

Đợi vài giây để chì nguội tự nhiên, đảm bảo mối hàn kết dính chắc chắn và bền lâu. Lúc này không nên thổi hoặc làm nguội đột ngột bằng quạt hay nước vì có thể khiến các mối hàn bị nứt hoặc rỗ khí. 

Bước 6: Kiểm tra mối hàn và vệ sinh sạch sẽ

Sau khi mối hàn đã nguội hoàn toàn, người dùng có thể quan sát đánh giá thành phẩm. Mối hàn chì đạt chuẩn sẽ có hình nón nhỏ, mịn và sáng bóng, không có tình trạng bị phồng, lõm hay mờ đục. Trong trường hợp mối hàn bị lỗi, có thể dùng máy hút thiếc hoặc dây hút chì để loại bỏ thiếc thừa rồi tiếp tục hàn lại. 

Cuối cùng hãy dùng miếng bọt biển ẩm lau sạch đầu mỏ hàn để loại bỏ chì thừa và bụi bẩn, đảm bảo mỏ hàn luôn sạch sẽ, kéo dài tuổi thọ cho thiết bị. 

>> Xem thêm: Hàn mạch điện tử là gì? Hướng dẫn hàn điện tử đúng chuẩn

Những lỗi thường gặp khi hàn chì và cách khắc phục

Dù là thợ chuyên nghiệp hay những người bắt đầu thì trong quá trình hàn chì vẫn có thể gặp phải một số lỗi khiến cho mối hàn không đạt yêu cầu. Cụ thể là:

• Mối hàn bị xỉn màu, không bóng: nguyên nhân có thể là do nhiệt độ mỏ hàn thấp hoặc bề mặt kim loại bị dính bẩn. Trong trường hợp này bạn nên tăng nhiệt độ mỏ hàn và làm sạch bề mặt kim loại trước khi hàn. 
• Mối hàn lạnh (thiếu kết dính): lỗi này xuất hiện khi mũi hàn được rút ra quá sớm làm nhiệt không đủ để truyền đều hoặc do người dùng không sử dụng dung dịch trợ hàn. Để khắc phục, bạn nên giữ mũi hàn lâu hơn, đảm bảo chì đã tan chảy hoàn toàn. Đồng thời cần phải làm sạch bề mặt và dùng trợ hàn để tăng độ bám dính cho mối hàn. 
• Mối hàn quá to và bị thừa chỉ: tình trạng này xảy ra do người dùng sử dụng quá nhiều chì hàn hoặc di chuyển mỏ hàn quá chậm làm cho chì tích tụ thành cục lớn. Khi đó bạn chỉ nên dùng một lượng chì vừa đủ, thao tác nhanh chóng và rút mỏ hàn đúng lúc. 
• Mũi hàn bị đen và nhanh chóng bị oxy hóa: hiện tượng này xảy ra do để mỏ hàn hoạt động ở mức nhiệt độ cao quá lâu làm cho lớp thiếc bảo vệ bị cháy hoặc do người dùng không vệ sinh mũi hàn thường xuyên. Lúc này bạn có thể khắc phục bằng cách dùng biến bọt biển ẩm lau sạch mũi hàn; đồng thời phủ một lớp thiếc mỏng sau mỗi lần sử dụng. 
• Linh kiện bị cháy hoặc bị hỏng: nguyên nhân là do nhiệt độ quá cao hoặc đặt mỏ hàn quá lâu tại một vị trí. Cách khắc phục là cần giới hạn thời gian tiếp xúc trong khoảng 2-5 giây tùy theo từng loại linh kiện, đồng thời giảm nhiệt độ mỏ hàn khi thấy bề mặt quá nóng. 

Một số điều cần lưu ý khi thực hiện cách hàn chì

Để quá trình hàn chì diễn ra an toàn, đạt hiệu quả cao và tạo ra mối hàn sáng bóng, bền chắc trong mọi điều kiện làm việc, đồng thời hạn chế những rủi ro không đáng có, bạn cần chú ý một số điểm quan trọng sau đây:

• Sử dụng chì hàn (hợp kim Sn-Pb) chất lượng để đảm bảo tạo ra mối hàn sáng bóng, chắc chắn, bền bỉ theo thời gian. 
• Điều chỉnh nhiệt độ phù hợp với từng loại linh kiện và dây chì sử dụng; bởi nhiệt độ quá thấp sẽ làm chì khó tan chảy, còn nếu quá cao sẽ làm cháy linh kiện hoặc bị oxy hóa mũi hàn. 
• Trong quá trình hàn chì cần phải giữ mỏ hàn cố định và thao tác dứt khoát, tránh tình trạng rung tay hoặc di chuyển quá chậm vì có thể làm cho mối hàn bị lem và không đều. 
• Sử dụng dung dịch trợ hàn (flux) khi cần để làm sạch bề mặt kim loại và tăng khả năng bám dính của chì, đặc biệt là khi cần hàn những linh kiện nhỏ hoặc các bề mặt khó ăn chì. 
• Trước và sau khi hàn chì, cần phải làm sạch để loại bỏ lớp oxy hóa hoặc cặn chì bám trên mũi hàn, giúp truyền nhiệt và tạo ra mối hàn sáng bóng. 
• Sau khi sử dụng, phủ một lớp thiếc mỏng lên đầu mỏ hàn để ngăn oxy hóa, đồng thời nên bảo dưỡng mỏ hàn định kỳ để kéo dài tuổi thọ cho thiết bị. 
• Nên làm việc ở những khu vực thông thoáng, đeo kính bảo hộ - gang tay cách nhiệt, tránh hít phải khói hàn để đảm bảo an toàn lao động. 

Hy vọng những thông tin vừa được chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn nắm vững cách hàn chì để tạo ra những mối hàn đẹp, chắc chắn và bền lâu; đồng thời đảm bảo an toàn tuyệt đối trong suốt quá trình làm việc. Nếu còn bất cứ băn khoăn thắc mắc nào khác cần được giải đáp thì hãy liên hệ ngay với thbvietnam.com theo số hotline: 0916610499 (Hà Nội) hoặc 0918132242 (TP Hồ Chí Minh) để được tư vấn hỗ trợ nhanh chóng nhất.