Hàn mạch điện tử là gì? Hướng dẫn hàn điện tử đúng chuẩn

Hàn mạch điện tử là một trong những kỹ thuật quan trọng trong lĩnh vực điện - điện tử, quyết định đến độ bền, độ ổn định, khả năng hoạt động của các thiết bị điện tử. Nhưng chắc rằng có không ít người vẫn chưa biết cách hàn bo mạch điện tử như thế nào để mang lại hiệu quả tốt nhất. Vì thế hãy để THB Việt Nam hướng dẫn cách hàn đúng chuẩn, an toàn và hiệu quả nhất qua bài viết dưới đây. 

Hàn mạch điện tử là gì?

Hàn mạch điện tử là quá trình kết nối các linh kiện điện tử vào bảng mạch (PCB) bằng cách sử dụng nhiệt độ cao và chất hàn (thiếc) để tạo ra một liên kết vĩnh viễn, bền chặt. Đây là một quá trình thiết yếu để tạo ra bo mạch điện tử hoạt động hoàn chỉnh, đảm bảo cả kết nối điện lẫn độ bền cơ học cho các linh kiện. 

Hàn mạch điện tử được ứng dụng rộng rãi trong hầu hết các lĩnh vực liên quan đến thiết bị điện và công nghệ hiện đại như: lắp ráp bo mạch chủ của máy tính, điện thoại, tivi, thiết bị y tế hay máy móc tự động, thay thế linh kiện hỏng hóc, phục hồi đường dẫn tín hiệu và khắc phục các lỗi kỹ thuật trên bảng mạch, nghiên cứu, chế tạo mô hình thử nghiệm (prototype) cho các dự án điện tử…

Những dụng cụ sử dụng trong hàn mạch điện tử 

Để quá trình hàn bản mạch điện tử diễn ra hiệu quả, nhanh chóng; người dùng cần chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ sau:

• Mỏ hàn: Đây là một công cụ cầm tay có nhiệm vụ nung chảy chì hàn để kết dính 2 thành phần kim loại khác nhau thành 1 thể thống nhất. Mỏ hàn thường được nung nóng bằng cách sử dụng khí đốt hoặc thông qua hiện tượng đoản mạch để làm tan chảy kim loại. Thông thường công suất của mỏ hàn càng lớn thì sinh nhiệt độ càng cao. 
• Máy hàn thiếc: Cho phép người dùng điều chỉnh chính xác nhiệt độ khi hàn một cách phù hợp để hàn hiệu quả mà không làm hỏng linh kiện điện tử. 
• Đầu mỏ hàn: Được thiết kế với đa dạng các hình dáng để phù hợp cho từng chức năng hàn khác nhau. Cụ thể đầu nhọn thường được dùng trong những khu vực nhỏ và yêu cầu độ chính xác cao; còn đầu Chisel ứng dụng để hàn dây điện và các linh kiện lớn.  
• Chất hàn: Đây là một vật liệu không thể thiếu trong quá trình hàn mạch điện tử, thường được nấu chảy trong mỏ hàn hoặc máy hàn để tạo thành dung dịch hàn. Dung dịch này khi đông đặc lại sẽ giúp gắn kết vĩnh viễn các linh kiện trong bảng mạch điện tử lại với nhau. 

Xem thêm: Cách hàn linh kiện điện tử chuẩn, hạn chế lỗi hỏng mạch

Hướng dẫn cách hàn mạch điện tử đúng chuẩn 

Để tạo ra những mối hàn chắc chắn, bền đẹp, dẫn điện tốt, đảm bảo độ bền cho mạch; hạn chế lỗi và là hư hỏng linh kiện; người dùng cần phải thực hiện đúng quy trình và kỹ thuật hàn điện tử. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết các bước hàn bo mạch điện tử hiệu quả, an toàn mà bạn có thể tham khảo và áp dụng ngay:

Bước 1: Làm sạch bề mặt cần hàn

Bước đầu tiên nhưng vô cùng quan trọng mà bạn cần làm trong quy trình hàn điện tử là vệ sinh thật sạch bảng mạch và chân linh kiện. Việc này sẽ giúp hàn chính xác, chất hàn bám dính tốt hơn, đảm bảo mối hàn sạch sẽ và bền chắc hơn. 

Bước 2: Cắt bỏ chân linh kiện

Tiếp theo cần phải cắt chân linh kiện đảm bảo phần chân trồi lên tính từ bề mặt bảng mạch đến chân linh kiện chỉ khoảng 1mm. Điều này góp phần quan trọng giúp cho mối hàn gọn và chắc chắn hơn. 

Bước 3: Tráng thiếc các vị trí quan trọng

Trước khi bắt đầu quá trình hàn mạch điện tử, cần phải tráng thiếc cho các bộ phận như đầu mỏ hàn, đầu dây hàn và cả vị trí cần hàn. Việc này sẽ giúp đảm bảo nhiệt độ ổn định cho linh kiện và bảng mạch trong suốt quá trình hàn, tạo liên kết tốt hơn và tránh tình trạng hư hỏng, cháy lệch do bị quá nhiệt. 

Bước 4: Bắt đầu hàn bản mạch điện tử

Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ và vệ sinh bảng mạch sạch sẽ, cần xác định chính xác vị trí cần hàn rồi tiến hành làm nóng mỏ hàn. Sau đó chấm nhẹ đầu mỏ hàn và nhựa thông để lớp nhựa chảy ra và bao phủ đều lên phần đầu mỏ. 

Đợi đến khi mỏ hàn đã đạt đến nhiệt độ lý tưởng thì bắt đầu đặt đầu mỏ chạm vào chân linh kiện và lỗ trên bảng mạch. Sau đó đưa phần dây thiếc vào vị trí giữa của tam giác hàn (gồm chân linh kiện - lỗ mạch - đầu mỏ hàn). Khi đó nhiệt từ mỏ hàn sẽ làm thiếc chảy ra, bao phủ đều xung quanh chân linh kiện và lỗ mạch, tạo ra mối hàn chắc chắn. 

Bước 5: Kiểm tra lại mối hàn 

Sau khi đã hoàn tất quá trình hàn điện tử, cần phải kiểm tra lại thành phẩm, đảm bảo mối hàn có bề mặt bóng đẹp, chắc chắn, không bị sần sùi hoặc gồ ghề, cũng không xảy ra tình trạng chập (chạm giữa các chân). 

Xem thêm: Hướng dẫn cách hàn chì đúng kỹ thuật cho người mới bắt đầu

Một số lưu ý khi hàn bo mạch điện tử 

Trong quá trình hàn bản mạch điện tử, chỉ cần dùng nhiệt độ không phù hợp hoặc thực hiện một thao tác sai lệch cũng có thể làm hư hỏng linh kiện và tạo ra mối hàn kém chất lượng. Vì vậy, để đạt được hiệu quả hàn cao nhất, đảm bảo tuổi thọ thiết bị cũng như độ an toàn cho người sử dụng, cần phải lưu ý một số vấn đề sau đây:

• Lựa chọn nhiệt độ hàn phù hợp với từng loại linh kiện và thiếc hàn, ví dụ 240-350 độ C với linh kiện thông thường hoặc 240-260 độ C cho linh kiện dán và IC. 
• Khi hàn các linh kiện có nhiều chân nên thực hiện theo đúng thứ tự là gá một chân trước, hàn chân còn lại rồi mới tiếp tục hàn lại chân đã gá ban đầu. 
• Chỉ nên đề mũi hàn tiếp xúc với điểm cần hàn trong khoảng 5-7 giây để đảm bảo thiếc chảy đều mà không làm hư hỏng các linh kiện. 
• Nên sử dụng kẹp kim loại để tản nhiệt trong quá trình hàn các linh kiện nhạy cảm với nhiệt như IC, Transistor.
• Nên dùng cồn hoặc dung dịch vệ sinh chuyên dụng để làm sạch sau khi hàn, đảm bảo mối hàn đẹp và sạch sẽ hơn. 
• Trang bị đầy đủ các dụng cụ bảo hộ như kính và gang tay để tránh bị bỏng và bảo vệ mắt khỏi tia lửa hàn hoặc các mảnh vụn nhỏ bắn ra. 
• Không nên để giấy, vải, dung môi hay các vật liệu dễ bắt lửa gần mỏ hàn trong quá trình hoạt động. 
• Nên thực hiện quá trình hàn mạch điện tử ở nơi thoáng khí, có quạt hút khói hoặc gần cửa sổ thông gió vì khói hàn có thể gây hại cho sức khỏe. 

Hy vọng với những thông tin vừa được chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn nắm rõ cách hàn mạch điện tử đúng chuẩn, mang lại mối hàn chắc chắn - bền đẹp; đảm bảo tuổi thọ thiết bị cũng như độ an toàn cho người vận hành. Nếu có bất cứ băn khoăn thắc mắc nào khác cần được giải đáp, vui lòng liên hệ với Thbvietnam.com ngay hôm nay theo số hotline 0916610499 (Hà Nội) hoặc 0918132242 (TP Hồ Chí Minh) để được tư vấn chi tiết hơn.